کربنات سدیم (Sodium carbonate) که با نام تجاری سودا اش (Soda ash) نیز شناخته می شود. کربنات سدیم شیمیایی یا سدیم کربنات یک ترکیب شیمیایی با فرمول Na2CO3 است. این ترکیب شیمیایی به صورت پودر سفیدرنگ است و در طبیعت به صورت معدنی به نام تریونات نیز یافت می شود.
کربنات سدیم یکی از مهمترین ترکیبات سدیم است و در صنایع متعددی کاربرد دارد. این ترکیب شیمیایی در تولید شیشه، لاستیک، صابون، داروها، مواد غذایی، علفکشها، و سموم حشره کاربرد دارد. همچنین به عنوان یکی از مواد شیمیایی اصلی در تصفیه آب نیز به کار میرود.
علاوه بر این کاربردها، سدیم کربنات در صنعت معدنی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این ترکیب شیمیایی به عنوان یک ماده پایسته، جهت آماده سازی نمک های پر کاربرد مانند نمک خوراکی و صنعتی و همچنین در تصفیه آب استفاده میشود.
با توجه به مصرف گسترده سدیم کربنات در صنایع مختلف، تولید این ترکیب شیمیایی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در صنایع شیمیایی، کربنات سدیم از طریق فرآیند سودازی در معدن تریونات، یا به صورت شیمیایی از طریق انجام فرآیندهای تبدیلی بر روی سایر ترکیبات سدیم، مانند کلرید سدیم، تولید می شود.
نام های دیگر سدیم کربنات شامل:
در واقع، کربنات سدیم به دو نوع اساسی تقسیم میشود که به شرح زیر است:
سدیم کربنات با خالصی Na2CO3: این نوع کربنات سدیم در بیشتر موارد با نام تجاری سودا طبیعی یا سودا واشر موجود است. این نوع کربنات سدیم در صنعت به عنوان یکی از مهمترین مواد شیمیایی استفاده میشود.
سدیم بیکربنات (ناتریم هیدروژن کربنات) با خالصی NaHCO3: این نوع کربنات سدیم اغلب با نام تجاری بیکربنات سدیم شناخته شدهاست. از این نوع کربنات سدیم در مواردی مانند تهیه نان، شیرینی، کیک، و شیرینیهای دیگر استفاده میشود.
کربنات سدیم سبک مراغه، یک نوع کربنات سدیم با خلوص بالا است که در منطقه مراغه (استان آذربایجان شرقی) تولید میشود. این نوع از کربنات سدیم به خاطر ترکیب شیمیایی خاصی که دارد، مناسب برای استفاده در صنایعی مانند شیشه سازی، استخراج آلومینیوم، صابون سازی و فرایندهای صنعتی دیگر است. کربنات سدیم سبک مراغه به علت کیفیت بالا و قیمت مناسب آن، در بازارهای داخلی و خارجی به عنوان یکی از بهترین نوع کربنات سدیم شناخته شده است.
کربنات سدیم سبک ازبک یک نوع کربنات سدیم با خلوص بالا است که در کشور ازبکستان تولید میشود. این کربنات سدیم به دلیل کیفیت بالا و خلوص دارا بودن برای مصارف صنعتی و دارویی بسیار مهم است، به طوری که در برخی صنایع خاص، استفاده از کربنات سدیم سبک ازبک مشروط بر به دست آوردن گواهینامه کیفیت و استانداردهای مشخصی است. معمولاً کربنات سدیم سبک ازبک به صورت پودر سفید رنگ عرضه میشود و استفاده از آن در صنایع شیشه، پلیمر، صابون سازی، صنایع دارویی و به عنوان ضد یخ، ضد سرما، نرم کننده و پاک کننده نیز رایج است.
کاربردهایکربنات سدیم شیمیایی (سدیم کربنات) بسیار متنوع هستند. در زیر برخی از کاربردهای این ترکیب شیمیایی ذکر شده است:
تولید شیشه: کربنات سدیم به عنوان یک ماده اصلی در تولید شیشه کاربرد دارد. این ترکیب به شیشه کمک می کند تا در دمای بالا گرما را به خود جذب کند و تبدیل به شیشه مایع شود.
صنعت صابون: سدیم کربنات به عنوان یک عامل نرم کننده و بافر در تولید صابون به کار می رود.
تصفیه آب: کربنات سدیم یک ماده شیمیایی با قابلیت نارسایی بالا در تصفیه آب و تعیین pH آن است.
صنایع شیمیایی: سدیم کربناتدر تولید مواد شیمیایی مانند پارافین، کائوچو، سود، دیواره های آتش و علف کش ها استفاده می شود.
صنایع غذایی: این ترکیب مفید در تولید آرد، شکر، آجیل، شیرینی، آب نبات و برخی مواد غذایی دیگر استفاده می شود.
صنعت الکل:سدیم کربنات در تولید الکل دستکاری به کمک اسید سولفوریک به عنوان یک تمیز کننده ضعیف استفاده می شود.
تولید بهداشتی: کربنات سدیم شیمیایی در تولید محصولات بهداشتی مثل محصولات شستشوی دهان و دندان، شامپو، کرم های ضد آفتاب نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
سدیم کربنات میتواند به دو روش تولید شود: روش سودازی و روش تبدیل حرارتی.
در این روش، ابتدا معادن تریونات، یعنی سنگ کربنات سدیم، استخراج میشود و سپس این سنگ به کارخانهها منتقل میشود. در کارخانه سودازی، ابتدا سنگ سدیم کربنات به قطعات کوچک شکسته شده و سپس در داخل فرنace داغی قرار میگیرد. در داخل فرنace، سنگ کربنات سدیم تحت دمای بالا (تا 1000 درجه سانتیگراد) قرار میگیرد و به سدیم کربنات تبدیل میشود. سپس برای تصفیه، این ترکیب شیمیایی با آب مخلوط شده و از آن جدا شده و برای استفاده به کارخانههای دیگر ارسال میشود.
در این روش ، کلرید سدیم سوداییده شده در یک دستگاه با دمای بالا قرار میگیرد تا تحت اثر حرارت، به کربنات سدیم شیمیایی تبدیل شود. این دستگاه با نام دیگ سیکلون در صنایع پتروشیمی و سایر صنایع شیمیایی استفاده میشود.
هر دو روش برای تولید کربنات سدیم مانند دیگر روشهای تولید صنایع شیمیایی با چالشهایی مانند هزینه، انرژی، زمان و مواد پرمصرف رو به رو هستند. بر اساس عوامل بیشماری مانند مواد اولیه، عیب یابی شده، پایداری، کارایی و مشتریان نهایی، فرآیند تولید کربنات سدیم انتخاب میشود.
به دلیل کاربردهای گستردهای که کربنات سدیم دارد، تولید این ترکیب شیمیایی در سراسر جهان صورت میگیرد. برخی از بزرگترین تولیدکنندگان کربنات سدیم در جهان عبارتند از:
کربنات سدیم یک ترکیب شیمیایی مهم برای تامین نیازهای صنایع مختلف در سراسر جهان است. برخی از کشورهایی که به دلیل عدم توانایی در تولید کربنات سدیم، از دیگر کشورها واردات این ترکیب را صورت میدهند عبارتند از:
1- هند: هند به دلیل برخی محدودیتهایی در تولید کربنات سدیم، به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان این ترکیب شناخته میشود.
2- برزیل: برزیل نیز به دلیل کمبود در ساختار تولیدی سدیم کربنات، از دیگر کشورهای صادر کننده این ترکیب محسوب میشود.
3- مصر: برخی شرکتهای بزرگ در صنایع صابون، شیشه و غذایی در مصر به سدیم کربنات نیاز دارند که باعث میشود بیشترین واردات این کشور در این زمینه صورت گیرد.
4- بعضی کشورهای آفریقایی: برخی کشورهای آفریقایی به دلیل عدم توانایی در تولید و وارد کردن کمبودات زیادی در صنایعی مانند صابون، شیشه و آرد دارند که از کربنات سدیم به همین دلیل برای تامین نیاز خود استفاده میکنند.
کربنات سدیم شیمیایی در ایران هم تولید میشود. شرکتهای بزرگ شیمیایی ایران از جمله شرکتهای پتروشیمی، تولید کننده سدیم کربنات هستند. البته ممکن است به دلیل تحریمهای اقتصادی، برخی از مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز برای تولید این مادهی شیمیایی وارد نشود و پروسه تولید این ماده شیمیایی با مشکلاتی مواجه شود, و یا اینکه از نظر هزینه های جانبی, تولید این ماده شیمیایی در ایران مقرون به صرفه نباشد.
برای تولید سدیم کربنات در ایران، مورد نیاز شیمیایی مثل کربن دیاکسید و سدیم هیدروکسید تولید میشود. همچنین، سهمیهی واردات از تحریمهای اقتصادی تحت تاثیر قرار گرفته است و این ممکن است باعث کاهش یا توقف تولید در برخی شرکتها شود. اما در کل، سدیم کربنات یکی از مواد شیمیایی اصلی در دسترس برای استفاده در صنایع مختلف مانند صنایع شیمیایی، داروسازی و غذایی در ایران است.
سدیم کربنات در بازارهای مختلف جهان، بهطور گسترده قابل خرید و فروش است. در ایران، کربنات سدیم شیمیایی از طریق شرکتهای تولید کنندهی آن یا شرکتهای پخش و عرضهکنندهی محصولات شیمیایی، دارویی و غذایی قابل تهیه میباشد. همچنین، در برخی شهرهای ایران نیز به صورت فروشگاهی و در بستهبندیهای مختلف ارائه میشود. البته قیمت بسته به میزان تقاضا و عرضه در بازار متغیر است. برای خرید و فروش سدیم کربنات همواره بهتر است از فروشندگان معتبر و با تجربه استفاده شود و قیمتها را از چند منبع مختلف مقایسه کرد.
شرکت آرمان پیشه شیمی, از وارد کننده های اصلی انواع مواد شیمیایی از جمله سدیم کربنات است. واردات توسط این شرکت در همه گرید ها بدون واسطه صورت میگیرد. واردات بدون واسطه این ماده شیمیایی توسط آرمان پیشه شیمی, موجب فروش این ماده و توزیع آن با بهترین قیمت بازار میشود.
قیمت سدیم کربنات به دلیل تاثیرات مختلف اقتصادی و بازاری، متغیر است و معمولاً بر اساس میزان تقاضا و عرضه در بازار تعیین میشود. عواملی مانند تغییرات نرخ ارز، میزان تولید و توزیع، هزینههای حمل و نقل و مالیاتهای دولتی میتوانند بر قیمت سدیم کربنات تاثیرگذار باشند.
همچنین در ایران، قیمت سدیم کربنات به صورت هر کیلوگرم، معمولاً در حدود 4 تا 5 هزار تومان پایه گذاری شده است. و البته بر حسب میزان خرید، میتواند متغیر باشد. لازم به ذکر است که در بازار نوساناتی در قیمتهای سدیم کربنات مشاهده میشود و برای خرید و فروش بهتر است از چندین منبع خرید کرد و قیمتها را مقایسه کرد.
عوامل متعددی میتوانند بر قیمت کربنات سدیم شیمیایی تاثیرگذار باشند که به برخی از آنها میتوان اشاره کرد:
توانایی تولید کنندگان و عرضهکنندگان سدیم کربنات
تغییرات آب و هوا؛ بهطور مثال در مناطقی که دارای آب و هوای گرم و خشک هستند، میتواند باعث افزایش مصرف سدیم کربنات شود که به دنبال آن قیمت آن نیز افزایش مییابد.
تغییرات نرخ ارز؛ در صورتی که ارز به قیمت بالاتر در بازار تبدیل شود، قیمت سدیم کربنات نیز به همراه آن از سطح پایینتر صعود خواهد کرد.
هزینه حمل و نقل و بستهبندی؛ ارتفاع هزینه حمل و نقل و بستهبندی میتواند به صورت مستقیم بر روی قیمت سدیم کربنات تاثیرگذار باشد.
دستورالعملهای دولتی؛ هرگونه مالیات و ارزش افزوده یا هزینههایی که دولت برای ورود مواد خام و فروش محصول تعیین میکند، میتوانند باعث افزایش یا کاهش قیمت سدیم کربنات شوند.
تقاضا و عرضه؛ همانند دیگر محصولات بازار، تقاضا و عرضه بر قیمت سدیم کربنات تاثیر زیادی دارند. در صورتی که تقاضا برای سدیم کربنات بیشتر باشد، قیمت آن نیز به همراه تقاضا افزایش مییابد.
خرید و فروش انواع مواد شیمیایی با بهترین کیفیت
طراحی و بهینه سازی سایت توسط آکادمی مرادی